Wspominając te tragiczne dni, w tamtą niezapomnianą wrześniową jesień i krwawą egzekucję, wznosimy modlitwę do nieba za naszych ojców, synów i braci, którzy gdy wokół zimny wiatr i smutek krążył nad światem, w mrok uliczny runęli, zdeptani na miazgę, swoje kości kładli na tych, co już leżą, a przenikniętą krwią ziemia, krwią nasiąknęła świeżo.

ks. prałat Marian Brucki

W tym roku mija 84 rocznica mordu hitlerowskiego dokonanego na 31 mieszkańcach Śremu i okolic. Jak co roku, uroczystości upamiętniające ten tragiczny w historii miasta dzień, rozpoczęły się mszą świętą odprawioną w kościele farnym. Po nabożeństwie i krótkiej modlitwie przy mogile na cmentarzu parafialnym, uczestnicy obchodów w uroczystym przemarszu przeszli na rynek gdzie znajduje się pomnik poświęcony pomordowanym. Tam okolicznościowe przemówienie wygłosił burmistrz Śremu, Adam Lewandowski.

Maj 1939 roku. My Polacy jeszcze nie myśleliśmy, nasi przodkowie oczywiście, o tym, że może być tak okrutna końcówka 1939 roku. Ale w maju, jak podaje Instytut Pamięci Narodowej, już pracowano w Niemczech nad tym, by stworzyć specjalną listę tych, którzy są potencjalnym zagrożeniem społecznym. Potencjalnym zagrożeniem społecznym byli Powstańcy Wielkopolski, Powstańcy Śląscy, ale też pracownicy administracji, przedsiębiorcy, chłopi, robotnicy, przywódcy po prostu lokalni, którzy byli zagrożeniem i stanowili niepokój wśród niemieckich hitlerowskich notabli.

Adam Lewandowski, burmistrz Śremu

Jak wspominał później burmistrz, w skoordynowanej i zaplanowanej akcji eksterminacji inteligencji polskiej, między 20 a 23 października 1939 roku zginęło 250 osób. Ich pamięci został także poświęcony Apel Poległych.

Wzywam żołnierzy polskich ze wszystkich frontów II wojny światowej, którzy własną krwią zaznaczyli drogę do wolnej Polski. Przywołuję żołnierzy polskiego powojennego podziemia niepodległościowego, którzy do końca powstali wierni idei wolności i niepodległości. Stańcie do apelu!

fragment Apelu Poległych

Mord dokonany na mieszkańcach Śremu przez wojska hitlerowskie był częścią większej akcji w historiografii znanej jako Operacja Tannenberg. W jej ramach w tym samym czasie dokonywano egzekucji nie tylko w Śremie, ale także innych okupowanych miastach Polski. Aby zniechęcić miejscową ludność do aktów oporu i sprzeciwu, przymusowo spędzano Polaków w miejsce kaźni i kazano przyglądać się egzekucjom. Na śremskim rynku, 20 października rozstrzelano dziewiętnastu mieszkańców miasta.